Kościół w Średniowieczu

KOŚCIÓŁ KATOLICKI W ŚREDNIOWIECZU

Początki

Warto na początek ustalić, że kościół założył Jezus Chrystus w I w. n.e.. Po jego śmierci Apostołowie szerzyli Kościół i czynili cuda w imię Jezusa. Chrześcijaństwo szybko zyskiwało popularność wśród ludzi. Jednak przeciwni byli faryzeusze, którzy próbowali na różne sposoby zapobiec nowej religii. W tym momencie pojawił się św. Paweł z Tarsu, który uznał, że Chrześcijaństwo mogą wyznawać także inne narody. Wyruszył w podróż, w której głosił Słowo Boże. Do tych, których nie mógł odwiedzić, pisał listy. Wbrew prośbom przyjaciół wrócił do Jerozolimy, gdzie został aresztowany i włóczony po sądach, aż do samego Cesarza. Podróż do Rzymu była straszna. W pewnym momencie nastał huragan, który spowodował zalewanie się wodą pokładu, aż koniec końców rozbili się na Malcie. Stąd kilka miesięcy później kontynuowali podróż i dotarli do Rzymu. Następnie przez dwa lata był na wolności, którą wykorzystał na szerzenie religii. Później znów trafił do więzienia i z rozkazu cesarza Nerona został zabity w 64 r. n.e.. Chrześcijaństwo zyskiwało popularność, aż nastało panowanie cesarza Dioklecjana, który w latach 303 – 304 n.e. próbował zniszczyć religię. Starania poszły na marne, a zwłaszcza gdy się okazało, że niektórzy urzędnicy rzymscy są chrześcijanami. W 313 r. n.e. cesarz Konstantyn Wielki uznał religię chrześcijańską w Cesarstwie Rzymskim. W swoim panowaniu cesarz Teodozjusz Wielki ustanowił tą religię, jako panującą w imperium. W 392 r. n.e. zakazał pogańskich rytuałów w tym igrzysk olimpijskich.

Podział dziejów Chrześcijaństwa

Dzieje chrześcijaństwa można podzielić na 4 epoki, a te z kolei na okresy*:

Epoka obejmuje okres od założenia Kościoła, do VII wieku;

Epoka trwa od końca VII w. do XIV w.;

Epoka istnieje od początku XIV w. do połowy XVII w.;

Epoka obejmuje okres od połowy XVII do dzisiejszych czasów.

W tym artykule skupimy się na okresie od 2. okresu 1. epoki do 1. okresu włącznie 3. epoki, czyli mniej więcej całe średniowiecze.

Okres średniowiecza

Kościołem w średniowieczu rządził Biskup rzymski tzw. Papież. Każdy wierzący był zobowiązany płacić dziesięcinę – podatek na rozwój Kościoła, stanowiący dziesiątą część plonów. Niewpłacenie dziesięciny groziło ekskomuniką. Surowo obchodzono z tzw. Heretykami. Skazywano ich na ekskomunikę, a oni zazwyczaj tworzyli nowe odłamy w Kościele. W 1054 roku nastąpiła Wielka Schizma Wschodnia, która polegała na podziale Kościoła Katolickiego na wschodni i zachodni. Spowodowane to było różnicami kulturowymi, między zachodnimi chrześcijanami – uzależnionymi od papieża, a wschodnimi, którzy nie uznawali władzy biskupa w Rzymie. Za heretyków poza Cerkwią uznawał Katolicyzm m.in. Kościół Koptyjski, Kościół Syryjski, Ormian, Arianów, Kościół Anglikański, Kościół Ewangelicko-Augsburski. Ważną rolę w Kościele odgrywały zakony. Zakon Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie (Zakon Krzyżacki) jest każdemu znany, ale istnieli także Krzyżowcy, Joannici – to zakony wojownicze, ale wartym uwagi jest też zakon z łacińską dewizą „Ora et labora” czyli módl się i pracuj. Założył ten zakon św. Benedykt z Nursji w 529 roku na znanym wzgórzu Monte Cassino. Istnieje legenda, że zakonnicy czujący się z surowymi zasadami bardzo źle, postanowili zatruć św. Benedykta, lecz ten przeżegnawszy się nad posiłkiem, po zjedzeniu go nie odczuł żadnych efektów trucizny. Św. Benedykt z Nursji był znaną postacią. Poza zakonem benedyktynów istnieli także dominikanie, franciszkanie i cystersi. Ważnym faktem jest to, że msze wówczas prowadzono w języku łacińskim, który znali tylko najbardziej wykształceni ludzie. Problem związany z nieznajomością łaciny rozwiązała sztuka. Istotnie płaskorzeźby, rzeźby, freski, ikony, obrazy odegrały znaczącą rolę w nauczaniu Kościoła. Ludzie bali się szatana, demonów, koszmarnych wizji o piekle, dlatego bardzo się starali żyć zgodnie z nauką Jezusa Chrystusa. Łacina była językiem obrzędów religijnych, aż do II Soboru Watykańskiego. Lata 1378-1417 były okresem tzw. Schizmy Papieskiej, gdzie wskutek niezgody kardynałów, kierujących się pobudkami politycznymi panowało 2-óch, a nawet 3-ech papieżów jednocześnie. Papieże mieli bezpośredni wpływ na zwierzchnich władców chrześcijańskich, gdyż to oni byli święceni i koronowali z ich rąk. Rozumiano wówczas, że władza pochodzi od Boga, a papież jest jego przedstawicielem na Ziemi. Władcy byli zobligowani do płacenia daniny na rzecz Kościoła.

Doktorzy Kościoła

Św. Tomasz z Akwinu był doktorem Kościoła, filozofem i członkiem zakonu dominikanów. Urodzony w 1223 lub 1225 w Roccasecca w Królestwie Neapolu. Napisał komentarze do Księgi Izajasza, Księgi Hioba, dzieł Arystotelesa. Zmarł 7 marca 1274 roku z powodu ciężkiej choroby, a został kanonizowany 18 lipca 1323 roku przez papieża Jana XXII. Wspominamy o nim 28 stycznia. Jest patronem dominikanów, teologów, studentów i wszystkich uniwersytetów i szkół katolickich. Św. Bonawentura to był generał zakonu, biskup, kardynał biskup, a przede wszystkim doktor kościoła. Urodził się 1217 lub 1221 roku w Bangoregio. Wedle legend zostało cudownie uzdrowiony jako dziecko przez wstawiennictwo św. Franciszka. Podobnie jak św. Tomasz z Akwinu pisał komentarze, dyskutowane kwestie o różnych sprawach, konferencje. Co najważniejsze, wprowadził święto Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w 1263 roku. Zmarł 15 lipca 1274 roku w Lyon w trakcie obrad Soboru w Lyonie. Został kanonizowany 14 kwietnia 1482 roku przez papieża Sykstusa IV. Wspomina o nim Kościół Katolicki 15 lipca.

Historia Kościoła w Polsce

Początki chrześcijaństwa w Polsce sięgają zaślubin Mieszka I z księżniczką czeską Dobrawą, która była chrześcijanką. W związku z tym wydarzeniem w 966 roku odbył się Chrzest Polski. Spełnienie warunku do małżeństwa nie było wcale jedynym powodem. Zaistniały przyczyny polityczne, czyli po prostu Polska dążąc do nawiązania relacji dyplomatycznych z zachodnimi krajami była także potrzeba zjednoczenia plemion podbitych przez Polan, a chrześcijaństwo miało to zagwarantować. Początki chrześcijaństwa na ziemiach polskich nie były łatwe. Mimo, iż władcy sprowadzali zakony i kapłanów do kraju w celu jego chrystianizacji, lud niechętnie odchodził od starych wierzeń. Nie wszyscy chcieli przyjąć nową wiarę, ale część chłopstwa była za przyjęciem Chrystusa. Zdarzały się jeszcze wtedy liczne przypadki bałwochwalstwa wśród ludu. Pełna chrystianizacja nastąpiła dopiero w XV wieku. W swojej historii Polska miała także własnych świętych. Przykładem była św. Jadwiga Andegaweńska, córka Ludwika Węgierskiego. Znana była z oddania wszystkich kosztowności na odbudowę Akademii Krakowskiej. Przyczyniła się ona do chrystianizacji Litwy przez podpisanie Unii w Krewie w 1385 roku. Zmarła w 1399 roku i została pochowana na Wawelu. Św. Wojciech Sławnikowic znany głównie jako patron Polski, męczennik, misjonarz i bohater 18-stu scen z drzwi gnieźnieńskich. Urodził się ok. 956 roku w Libicach. Legendy mówią, że rodzice chcieli, aby został rycerzem, ale złożył śluby, że jak tylko wyzdrowieje, to wstąpi do zakonu. Miał wybór pomiędzy powrotem, a działalnością misyjną u Wieletów lub Prusów. Dobrze znamy jego decyzję. Podróżował do Prus, gdzie po drodze nawiedził Gdańsk i przeprowadził masową chrystianizację. Z Gdańska płynął i zacumował przy Truso (dziś okolice Elbląga) . Tam nie spotkał się z przychylnym przyjęciem, bo jeden z pruskich rybaków uderzył wiosłem w plecy św. Wojciecha. Dotarł pod pruską osadę 17 kwietnia 997 roku. Tam zaczął nauczać o Chrystusie, ale zgromadzenie nakazało mu opuścić ziemie Prusów. 23 kwietnia 997 roku w dzisiejszej wsi Święty Gaj odpoczywających misjonarzy zaatakowało 7 strażników. W trakcie napadu kapłan, który według żywotów wcześniej w walkach z Polakami stracił swojego brata zadał cios św. Wojciechowi w serce. Ciało odcięto od głowy i nabito na pal wyrazem hańby. Ciało wykupił Bolesław Chrobry i pochował je w Gnieźnie. Został kanonizowany w 999 roku przez papieża Sylwestra II. Wspomina się o nim 23 kwietnia.