KRUCJATY

Co to jest krucjata?

Krucjata- średniowieczne,religijnie sankcjonowane wyprawy zbrojne, podejmowane przez państwa i rycerstwo katolickie Europy .Wojny te były prowadzone przede wszystkim przeciw muzułmanom , ale także przeciw poganom, chrześcijańskim heretykom, a czasami przeciw katolikom.

Wyprawy Krzyżowe– łączna nazwa wszystkich krucjat prowadzonych od XI do XIII wieku w celu odbicia, a następnie obrony miejsc związanych z religią chrześcijańską na Bliskim Wschodzie. Uczestników wypraw krzyżowych określa się mianem krzyżowców.

Historia Krucjat

Przyczyny:

-agresywna polityka prowadzona przez władców muzułmańskich

-chęć odbicia Jerozolimy, Świętego Grobu Pańskiego i Ziemi Świętej, a następnie obrona tych miejsc przed muzułmanami.

-klęski żywiołowe, klęski głodu, epidemie w latach 1089–1095

I Wyprawa Krzyżowa(1096–1099) – stanowiła bezpośrednią odpowiedź na wezwanie papieża UrbanaII. W skład wyprawy weszli rycerze lotaryńscy oraz Normanowie i Prowansalczycy. W trakcie wyprawy krzyżowcy zdobyli m.in. Niceę, Antiochię, Ma’arrat an-Numan, a wreszcie Jerozolimę, gdzie utworzyli Królestwo Jerozolimskie.Była to jedyna wyprawa zakończona pełnym sukcesem wojsk Zachodu.

II Wyprawa Krzyżowa-(1147–1149) – zorganizowana w odpowiedzi na zdobycie przez muzułmanów hrabstwa Edessy. Wyprawą dowodziło dwóch europejskich monarchów – król Francji Ludwik VII i cesarz Konrad III. Krzyżowcy ponieśli klęskę w bitwie pod Doryleum, a następnie odstąpili od oblężenia Damaszku

III Wyprawa Krzyżowa (1189–1192) – zorganizowana w odpowiedzi na zdobycie Jerozolimy przez wojska Saladyna. Wyprawą dowodzili: cesarz Fryderyk I Barbarossa, król Francji Filip II August oraz król Anglii Ryszard I Lwie Serce. Fryderyk Barbarossa utonął w trakcie wyprawy, natomiast siły Ryszarda zdobyły Akkę i pokonały wojska Saladyna w bitwach pod Arsuf i Jaffą. Ryszard nie zdecydował się na oblężenie Jerozolimy, a zamiast tego podpisał z Saladynem ugodę.

Król Polsko-Węgier Władysław III Warneńczyk za usilną namową legata papieskiego Juliana Cesariniego (obiecał on pomoc floty burgundzkiej i weneckiej, co okazało się obietnicą bez pokrycia) dwudziestoletni król 4 sierpnia zerwał rozejm, po czym we wrześniu poprowadził w kierunku tureckiego Edirne źle przygotowaną krucjatę chrześcijańską, złożoną z ok. 25 tys. wojsk węgiersko-polsko-wołoskich. W tym samym miesiącu Władysław III zdobył Widyń, w październiku Szumen, a 6 listopada Prowadiję. Jednakże flota wenecka została przekupiona przez Turków i nie zapobiegła ich przeprawie przez Bosfor, a także nie popłynęła na północ w celu wsparcia działań króla. Na wiadomość o tym oraz o przewadze liczebnej wroga, Władysław III postanowił zawrócić, jednak jego armia została zablokowana przez Turków i doszło do bitwy pod Warną nad Morzem Czarnym, która skończyła się klęską armii sojuszniczej i śmiercią Władysława III 10 listopada.

ZAKONY

Templariusze - (Zakon Ubogich Rycerzy Chrystusa i Świątyni Salomona)powstał w 1118 roku Rycerze-zakonnicy zobowiązali się bronić pielgrzymów i chronić szlaki pielgrzymkowe. W 1120 roku od króla Jerozolimy, Baldwina II, otrzymali stojący na wzgórzu świątynnym, przebudowany na kościół, meczet Al-Aksa oraz część wznoszącego się w pobliżu swojego pałacu, który stał się ich kwaterą. W Europie templariusze posiadali 13 prowincji: Francja,Anglia ze Szkocją i Irlandią, Flandria, Poitou, Akwitania, Owernia, Prowansja, Sycylia, Apulia, Portugalia, Katalonia, Aragonia i Węgry.

Upadek zakonu-ulegając naciskom króla Francji 3 kwietnia 1312 roku papież Klemens V na Soborze w Vienne bullą „Vox in exscelso” zawiesił zakon, ostatecznie jednak uniewinnił go z zarzutów o herezję. Po zawieszeniu zakonu templariuszy dobra jego zostały przez papieża przekazane joannitom, jednak nie wszystkie udało im się przejąć, część przejęli bowiem lokalni władcy. Templariuszom w Portugalii pozwolono natomiast na utworzenie nowego zakonu – Zakon Rycerzy Chrystusa,który przejął posiadłości templariuszy.

JOANNICI- (Suwerenny Rycerski Zakon Szpitalników Świętego Jana, z Jerozolimy, z Rodos i z Malty)zakon powstał jeszcze przed I krucjatą– jego początki sięgają nieformalnego bractwa, zawiązanego przy szpitalu św. Jana Chrzciciela, który został założony przez mieszczan z włoskiego państewka w 1070 roku. Po upadku Jerozolimy joannici przenieśli swój główny szpital do Akki, a siedzibę do Margat. Po zdobyciu Akki przez mameluków i upadku Królestwa Jerozolimskiego w 1291 roku, zakon przeniósł się razem z templariuszami na Cypr. Po likwidacji zakonu templariuszy papież przekazał większość ich dóbr i ziem joannitom, jednak nie wszystkie posiadłości udało im się przejąć .Kontrola zakonna handlu morskiego stała w sprzeczności z interesami Imperium Osmańskiego, które podejmowało ciągłe ataki na Rodos. Czwarta próba zdobycia wyspy, podjęta w 1522 roku przez wojska Sulejmana Wspaniałego, powiodła się. Po sześciu miesiącach oblężenia, w dniu 22 grudnia 1522 roku, wielki mistrz Filip Villiers de l’Isle Adam został zmuszony do kapitulacji. W uznaniu dla męstwa Kawalerów sułtan pozwolił im odpłynąć z bronią i sprzętem. Zwycięzcy oddali również pokonanym honory wojskowe. Miało to miejsce 1 stycznia 1523 roku. Przez siedem lat zakon tułał się po różnych portach Morza Śródziemnego, aż wreszcie cesarz Karol V w 1530 roku pozwolił Kawalerom Rodyjskim osiedlić się na Malcie, gdzie zbudowali port, szpital i warownię, z której ponownie nękali okręty osmańskie. Wtedy też przyjęli używaną do dziś nazwę Kawalerów Maltańskich. Ataki okrętów zakonnych spowodowały szybką odpowiedź Imperium w postaci inwazji, jednak długotrwałe oblężenie Malty, tzw. Wielkie Oblężenie w roku 1565 przez wojska Sulejmana Wspaniałego, nie przyniosło efektu. W roku 1566 rozpoczęto budowę miasta, mającego stać się nową stolicą. Na cześć Jeana de la Valette, wielkiego mistrza w latach 1557-1568, dowodzącego wojskami zakonu podczas oblężenia, miasto to – będące stolicą współczesnej Malty – nazwano Vallettą Po upadku Napoleona Zakon odzyskał część swoich dóbr na Sycylii i w okolicach Ferrary, jednak trudności finansowe zmusiły Kawalerów Maltańskich do ich porzucenia i przeniesienia swojej siedziby do Rzymu.W XIX wieku rozproszeni po Europie kawalerowie maltańscy zaczęli zakładać nieformalne stowarzyszenia świeckie, będące odtworzeniem dawnej struktury przeoratów. Część z nich miała charakter katolicki, część – protestancki

Krzyżacy-(Zakon Szpitala Najświętszej Maryi Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie)-Początki zakonu krzyżackiego to okres III krucjaty i oblężenia Akki w 1191 roku, w trakcie którego rycerze krzyżowi pochodzenia niemieckiego założyli przy szpitalu zorganizowanym przez mieszczan z Bremy i Lubeki nieformalne stowarzyszenie, które miało opiekować się rannymi i chorymi Niemcami.

W 1226 r. książę mazowiecki Konrad zaprosił, za namową Jadwigi Śląskiej, zakon na swoje ziemie, przyznając mu w 1228r. w dzierżawę ziemię chełmińską oraz ziemię michałowską. Pomimo tego Konrad zachował całość swoich prerogatyw książęcych. W 1308 r., własnymi siłami zakon zajął bezprawnie Pomorze Gdańskie, co wywołało protest Władysława Łokietka i pozwanie przed sąd papieski w Inowrocławiu, który 10 lutego 1321 nakazał zakonowi zwrot Pomorza, do którego jednak wyroku zakon się nie zastosował. Zakon nadal próbował też atakować Kujawy i Wielkopolskę metodą wojen podjazdowych, jednak działania dyplomatyczne Kazimierza Wielkiego rozbijające w czasie zjazdu w Wyszehradzie w 1335 r. ich sojusz z Czechami (i pozywając ich przed polubowny sąd papieski w Warszawie w 1339 r.), chcąc też zająć tereny Rusi Czerwonej, skłonił zakon do podpisania pokoju w Kaliszu w 1345r. Pokój w Kaliszu zmusił zakon do zaprzestania ataków na Polskę. Zakon skierował wtedy przeciw Litwie, zajmując częściowo Żmudź. Zmusiło to księcia litewskiego Jagiełłę do przyjęcia chrztu, na którym otrzymał imię Władysław oraz ożenku z córką Ludwika Węgierskiego – Jadwigą Andegaweńską, zapoczątkowując unię polsko-litewską. Jagiełło na skutek ciągłych walk podjazdowych na Kujawach i na Litwie prowadzonych przez zakon, zdecydował się ostatecznie na rozpoczęcie wielkiej wojny (1409-1411), której kulminacyjnym momentem była bitwa pod Grunwaldem, a uwieńczeniem pokój w Toruniu. Od 1501 wielcy mistrzowie krzyżaccy odmawiali składania hołdu lennego władcą Polskim, co stało się powodem wojny polsko-krzyżackiej (1519-1521). Po przegranej wojnie, zmuszony przez koneksje rodzinne oraz dla zachowania pokoju wewnętrznego, wielki mistrz zakonu Albrecht Hohenzoller przeszedł na luteranizm, co położyło kres istnieniu państwa zakonnego. Państwo zarządzane przez Albrechta, mimo że wciąż dość silne militarnie, znalazło się w próżni politycznej, co wykorzystał król polski Zygmunt I Stary i zmusił Albrechta do hołdu lennego w 1525, jako wieczystego lennika Królestwa Polskiego.

Królestwo Jerozolimskie

Królestwo Jerozolimskie-Państwo założone przez krzyżowców podczas I wyprawy krzyżowej (1096-1099) na terenie Syrii i Palestyny. Było ono lennem stolicy apostolskiej. W wyniku I wyprawy krzyżowej krzyżowcy zdobyli Jerozolimę. Za właściwego organizatora Królestwa Jerozolimskiego należy uznać Baldwina I, który jako pierwszy przyjął tytuł królewski. W 1291upadła ostatnia twierdza krzyżowców w Palestynie , Akka. W ten sposób zakończyła się historia Królestwa Jerozolimskiego. Mimo to wielu władców w okresie późniejszym używało tytułu króla Jerozolimy. Baldwin IV – król Królestwa Jerozolimskiego w latach 1174-1185. Był chory na trąd. Za jego panowania władzę regenta sprawowali: w 1174 – Mil w latach 1174-1177 i w 1185 – Rajmund, hrabia Trypolisu, a w 1183 – Gwidon z lusignan, szwagier króla. Wówczas w Królestwie Jerozolimskim rozpoczęły się walki stronnictw o przejęcie władzy nad Królestwem. Po jego śmierci, królem został syn jego siostry Sybilli.

W 1181 roku książę Antiochii, Renald de Châtillon, samowolnie zerwał zawieszenie broni z muzułmańskim sułtanem Saladynem. W 1182 roku wysłał swoją flotę drogą lądową do Zatoki Akaba, skąd rozpoczęła ona działania wojenne na Morzu Czerwonym. Między innymi usiłowano napaść na samo serce Islamu, na Mekkę. Wywołało to natychmiastową reakcję świata muzułmańskiego, który zjednoczył się pod wodzą sułtana Saladyna.

• Sybilla i Gwigdon z lusignan panowali w Królestwie Jerozolimskim w latach 1186-1192. Sułtan Saladyn zażądał od niego wypłacenia odszkodowania i zwrotu łupów zagrabionych przez Renalda. Wobec jego odmowy, rozpoczęła się wojna. Krzyżowcy ponieśli klęskę w bitwie pod Hittin (1187 r.), sam Gwidon dostał się do niewoli.

W 1187 roku Sułtan Saladyna czele swojej armii zajął Tyberiadę, Akkę, Jaffę i wkroczył do Jerozolimy. Z całego Królestwa w ręce muzułmanów nie wpadło jedynie miasto Tyr, bronione przez załogę pod dowództwem Konrada z Montferratu oraz położony nieopodal zamek Beaufort. Pod Hittinem zniszczona została największa armia, jaka kiedykolwiek została wystawiona przez Królestwo Jerozolimskie. Chrześcijanie utracili Relikwię Krzyża Świętego. Bitwa ta była największą klęską chrześcijan w walce z muzułmanami w Ziemi Świętej. Pojmano większość baronów Królestwa. Miasta i zamki, które wystawiły oddziały biorące udział w bitwie, po ich stracie stały się łatwym celem dla Saladyna.

Wkrótce po tym zwycięstwie Saladyn zdobył Jerozolimę i większość miast Królestwa Jerozolimskiego. Od tego czasu, pomimo jeszcze nielicznych sukcesów krzyżowców, datuje się stopniowy upadek Królestwa.